De rol van ʻde ruimte tussen het wondbed en het verbandʼ bij wondgenezing

In dit deel vindt u:

Wat is de ‘ruimte tussen het wondbed en het verband’?

Deruimte tussen het wondbed en het verband wordt ook wel ‘dode ruimte’^{1, 2} genoemd, maar is echter verre van ‘dood’.

Laten we eens kijken waarom dat zo is.

Elke wond heeft een unieke, onregelmatige topografie of vorm.^{3, 4}Sommige wonden hebben scherpe hoeken tussen de rand van de wond en het wondbed. Hierdoor kunnen holtes ontstaan waarin vocht of exsudaat zich kan ophopen. Om erachter te komen hoe dit de wondgenezing kan beïnvloeden, moeten we het exsudaat nader bekijken.

Wat is exsudaat?

Misschienkent u het als ‘slijm’, ‘wondvocht’, ‘wonddrainage’, ‘pus’ of ‘afscheiding’. Al deze namen verwijzen naar de vloeistof die een wond creëert wanneer deze geneest. In dit deel gebruiken we de term exsudaat.⁵

Alle wonden hebben exsudaat. Deze vloeistof is meestal helder. Het heeft een bleke amberkleur en een waterige consistentie. Het exsudaat speelt een essentiële rol in het genezingsproces.⁶

^{Beoordeling wondbed, hoeveelheid exsudaat}

Hoe exsudaat de wondgenezing beïnvloedt

Het exsudaatvergemakkelijkt de stroom van genezende factoren en cellen over het wondbed. Het:

bevordert de celgroei;
levert voedingsstoffen voor het celmetabolisme; en
helpt bij het vernietigen van dood of beschadigd weefsel (ook bekend als autolyse).⁷

Het exsudaat helpt ook om het wondmilieu vochtig te houden, waardoor de wond sneller geneest. Onderzoek toont zelfs aan dat vochtige wonden twee tot drie keer sneller genezen dan droge wonden.⁷

Waarom het exsudaat de wondgenezing ook kan stoppen

Hoewel het exsudaat essentieel is voor het genezingsproces, kan het ook de genezing van een wond verhinderen. Dit kan gebeuren als:

de wond een verkeerde hoeveelheid exsudaat heeft (ofwel te veel, ofwel te weinig);
het exsudaat de verkeerde samenstelling heeft; of
het exsudaat op de verkeerde plaats zit.^8,7

Naarmate een wond begint te genezen, neemt de hoeveelheid exsudaat die deze produceert gewoonlijk af. Veel chronische wonden kunnen echter blijven steken in de inflammatoire fase, waar schadelijke bacteriën zich kunnen ontwikkelen.

In dergelijke gevallen kan het exsudaat:

de genezing belemmeren;
de celgroei vertragen of voorkomen;
interfereren met de beschikbaarheid van groeifactoren; en
verhoogde niveaus van ontstekingsmediatoren bevatten; bijv. trombocyten, neutrofielen, monocyten/macrofagen en mestcellen.⁷

Dit brengt ons terug bij ‘de ruimte tussen het wondbed en het verband’ en waarom omgaan met de ruimte tussen het wondbed en het verband zo belangrijk is voor de wondgenezing.

Naarmate een wond geneest, zal de hoeveelheid exsudaat die deze produceert afnemen. Als een wond echter stagneert in het ontstekingsstadium van de genezing, zal deze matig tot zeer veel exsudaat blijven produceren.¹

Waarom het van cruciaal belang is om adequaat om te gaan met de ruimte tussen het wondbed en het verband om ophoping van exsudaat te voorkomen

Wanneerer zich exsudaat ophoopt in de ruimte tussen het wondbed en het verband, wordt dit ophoping van exsudaat genoemd. Dit is met name een uitdaging bij wonden met onregelmatige vormen, holtes of openingen.⁹

Het exsudaat kan zich gaan ophopen wanneer:

het verband het exsudaat niet goed opneemt;
het vloeistofvolume groter is dan het verband kan opnemen; of
wanneer het verband niet nauwkeurig op het wondbed aansluit¹

Wanneer er zich ophopingen van exsudaat vormen, kunnen er bacteriën in de wond groeien, wat het risico op infectie verhoogt.^{3, 4, 10} En als het exsudaat op de wondrand en de huid rondom de wond, of omliggende huid, lekt, kan de huid verweekt raken. Dit alles vertraagt het genezingsproces.^{11, 12, 13, 14}

Gemacereerd beenulcus

Ophoping van exsudaat heeft niet alleen invloed op het genezingsproces; het kan ook een aanzienlijke impact hebben op de algehele kwaliteit van leven van een patiënt. Het hebben van exsudaat dat lekt of een nare geur heeft, veroorzaakt uiteraard veel ongemak voor de patiënt. Het verband moet misschien wat vaker worden verwisseld, wat de dagelijkse routines verstoort; in het ergste geval stopt men misschien met erop uitgaan omdat men zich schaamt.⁷

Dus door de ruimte tussen het wondbed en het verband mee te nemen in de behandeling, kunt u ervoor zorgen dat de wond de juiste hoeveelheid vocht en exsudaat behoudt, wat het genezingsproces ondersteunt en het algehele welzijn van uw patiënt verbetert.

References

Dowsett C et al. A focus on the Triangle of Wound Assessment – addressing the gap challenge and identifying suspected biofilm in clinical practice. Wounds International 2019:10 (3)
Keast, David H. et al. Managing the gap to promote healing in chronic wounds – an international consensus. Wounds International 2020. Vol 11, issue 3
Snyder RJ. Managing dead space: an overview. Podiatry Management. October 2005.
Cutting K et al. Topical silver-impregnated dressings and the importance of the dressing technology. 2009 The Authors. Journal Compilation © 2009 Blackwell Publishing Ltd and Medicalhelplines.com Inc, International Wound Journal, Vol 6 No 5
Romanelli M, Vowden K, Weir D (2010) Exudate management made easy. Wounds International.
Loyd Jones M (2014) Exudate: friend or foe? Br J Community Nurs (Suppl): S18–23
World Union of Wound Healing Societies (WUWHS) Consensus Document. Wound exudate: effective assessment and management. Wounds International, 2019
Moore Z, Strapp H (2015) Managing the problem of excess exudate. Br J Nurs 24(15): S12–7
Dowsett et al. (2020). Closing the gap between the evidence and clinical practice – a consensus report on exudate management (11(3)) (def. exudate pooling)
Waring M et al. An investigation into the conformability of wound dressings. Wounds uk, 2011, Vol 7, No 3
Adderley UJ (2010) Managing wound exudate and promoting healing. Br J Community Nurs 15(3): S15–6, 18, 20. Doc. No. PM-02934
Mouës CM, Heule F, Legerstee R, Hovius SE (2009) Five millennia of wound care products — what is new? A literature review. Ostomy Wound Manage 55(3):16–8, 20, 22 passim. Doc. No PM- 02932
Sibbald G, Williamson D, Orsted H, Campbell K, Krasner D, Sibbald D (2000) Preparing the wound bed — debridement, bacterial balance, and moisture balance. Ostomy Wound Manage 46(11): 14–22, 24–8, 30–5; quiz 36–7. Doc. No PM-02935
Haryanto H et al. Relationship between maceration and wound healing on diabetic foot ulcers in Indonesia: a prospective study. Int Wound J 2017; 14:516–522.